Er was een tijd dat de staatsbanken van een aantal landen de omwisseling van hun bankbiljetten in goud tegen een bepaalde prijs garandeerden - soms wees de goudmassa rechtstreeks naar het bankbiljet.

In 1717 introduceerde Newton, die naast al zijn wetenschappelijke prestaties ook gouverneur van de Koninklijke Munt was, de facto de gouden standaard door een vaste koers van pond sterling ten opzichte van goud vast te stellen. De eerste centrale banken bestonden toen al: de Amsterdamse Bank (1609), de Bank of England (1694), de Franse Banque Generale (1716). Hoewel Newton in 1717 de waarde van het pond aan goud koppelde, werd de goudstandaard pas 100 jaar later, in 1816, na de overwinning op Napoleon officieel in Engeland ingevoerd.

Het Britse pond werd toen beschouwd als de meest stabiele munt ter wereld. En dit was gerechtvaardigd, omdat het Britse pond op elk moment aan de bank kon worden overgedragen en in ruil daarvoor volwaardig goud kon ontvangen zonder de hoeveelheid ervan te verliezen.

De VS namen vervolgens de verplichting over om de bankbiljetten in goud te beveiligen. Het Amerikaanse Congres stelde de prijs van goud vast in 1792, maar verplichtte later bankbiljetten in te wisselen voor goud.

Ook in andere landen werden pogingen ondernomen om goud aan papiergeld toe te voegen om de duurzaamheid ervan te verklaren. Tot deze staten behoorden België, Groot-Brittannië, Duitsland, Nederland, Rusland (introduceerde de gouden roebel in 1897-1899), Frankrijk en Zwitserland.

Ze vormden een goudblok en kwamen een enkele goudprijs voor hen overeen. Dit maakte het gemakkelijk om wisselkoersen te herberekenen en onderlinge verrekeningen uit te voeren.

Niet alle landen waren echter voortdurend in staat het goudgehalte van hun geld veilig te stellen. Rusland trok zich in 1914 terug uit de Gouden Poel vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, Groot-Brittannië in 1931, de VS in 1971 (zie Tabel 1).

1971 is de feitelijke einddatum van de gouden standaardperiode. De regeringen van alle landen onthielden zich ervan hun geld in goud veilig te stellen. Tegelijkertijd werd een voorwaardelijke goudprijs van 35 US dollar per ounce gehanteerd voor onderlinge verrekeningen tussen de landen van het goudblok.

In 1976 stopte het algemene besluit van de deelnemers aan het goudblok om goud te beschouwen als een maatstaf voor de waarde van valuta; de prijs ervan werd niet langer kunstmatig gehandhaafd. Als gevolg hiervan werd goud verkocht als een gewone op de beurs verhandelde grondstof, en begon de prijs ervan snel te stijgen.